-
1 qua
I f. sg. = quae II quā adv.1) (sc. parte или viā) (там), гдеq. obstrĕpit Aufidus H — где шумит Авфид2)а) кудаnec scit, q. sititer O — и не знает (Фаэтонт), куда держать путьб) откуда, с какой стороны или каким путём (viae, q. posset perveniri Nep)3) (sc. ratione) как, каким образом (q. facere possis V)4) насколько (colles occupare, q. despĭci potĕrat Cs; q. fas est и q. licet O)q. potes O — как (только) можешь, всячески5) : q... q. как... так, отчасти... отчасти (q. corporis q. animi robur VM)6) где-л. (si q. O)7) как-л. (ne q. Ter) -
2 ratio
ōnis f. [ reor ]1) счёт, подсчёт (r. accepti atque expensi Pl, тж. r. acceptorum et datorum C)rationem inire Cs (putare Pl, subducere C, conficere Cs) — считать, подсчитыватьrationes accipere C, Sen, Pt — принимать счета ( в порядке отчетности)rationem alicujus rei habere (inire) C etc. — высчитывать что-л.r. constat C — счёт веренmihi constat impensae r. Sen — я веду счёт расходамa rationibus (sc. servus) Su — счетовод2) отчётrationem repetere (reposcere) C, Cs etc. — требовать отчёта3) список, перечень, ведомостьrationem alicujus rei conficere C — вести список чего-л.in rationem venire, тж. in rationes inferri Pt — быть внесённым в список, т. е. быть взятым на учётr. carceris C — тюремный журнал4) сумма, итог, число ( pecuniae C)plurima auri et argenti r. Pt — множество золота и серебра, ноr. pecuniarum C — денежные операции5) деловые связи, денежные взаимоотношения, взаимные расчётыre ac ratione conjunctum esse cum aliquo C — находиться в деловых отношениях с кем-л.6) дела, вопросы (r. popularis C)fori judiciique r. C — политические и судебные делаtemporis r. C — время, условия, обстоятельстваr. saporum H — вопросы вкусовых ощущений ( как основа поваренного искусства)quae r. tibi cum eo intercesserat? C — что за дело было у тебя с ним?7) отношение, взаимоотношенияpacis r. C — мирные взаимоотношенияveterem cum aliquo rationem reducere Pt — восстановить прежние отношения с кем-л.pro ratione alicujus rei C, Cs — сообразно с чем-л., по отношению к чему-л.habēre rationem cum terrā C — быть связанным с землёй, т. е. заниматься сельским хозяйством8) область, категория, разряд (in rationem utilitatis cadere C; studia in dissimili ratione C)9) учёт, соображение, принятие во вниманиеrationem habere (ducere) alicujus rei C — принимать что-л. во вниманиеr. pudoris C — чувство щепетильности10) выгода, интересr. rei publicae C — учёт государственных интересов, политические соображенияnon alienus rationi nostrae C — не противоречащий нашим интересамrationes suas alicui rei anteponĕre C — ставить свои личные интересы выше чего-л.salutis alicujus rationem habere Cs — заботиться о чьей-л. безопасности11) мышление, размышление, обдумывание, рассмотрение ( omnia ratione lustrare C)12) предмет размышления, проблема ( rationes agitandae exquirendaeque C)13) рассудок, разум ( bestiae rationis expertes sunt C); разумность, смысл (nulla hujusce rei r. est C)14) образ, способ, приём, метод, план (r. dicendi C; r. argumentandi C; r. vivendi rhH. или vitae C; Socratĭca r. disserendi C)castrensis r. C — лагерный режимratione C — методически, планомерноr. et disciplina C — систематическое изучениеinstituta r. C — установленный планr. et consilium C — методическое размышлениеr. et distributio C — плановое распределениеr. et doctrina C — систематическое образованиеr. et via C — систематичность, планомерностьr. belli C, Cs, QC — военное искусствоr. in provincialium negotiis Ap — система руководства делами провинцииquā ratione? C, Cs etc. — каким образом?15) возможность, путь (nulla ad aliquid r. erat C)16) образ мыслей, взгляд, точка зрения, принцип ( homo alterius rationis C); направление, смысл ( epistulae in eandem rationem scriptae C); форма, порядок (duplex est r. orationis C)r. comitiorum C — порядок работы комиций, т. е. организация выборов17) основание, мотив ( alicujus rei causam rationemque cognoscere C)nullā ratione Cs — никоим образом, но: C без всякого основанияconfirmare aliquid rationibus C — подкрепить что-л. основательными доводами18) обоснование, доказательство (quid opus est ratione? C)19) (тж. r. conclusa Ap) умозаключение, вывод20) учение, система, теория, наука, школа (r. Epicūri C)r. atque usus belli Cs — теория и практика войныars et r. C — практика и теория21) положение, правило, мнение (mea sic est r. Ter)22) положение, состояние, устройство, системаr. rerum civilium C — политическая системаr. annonae C — состояние хлебных ценr. atque ordo Cs — упорядоченность, распорядокr. ordoque agminis Cs — походный порядок, стройr. Galliae Cs — положение Галлииconvenientium r. Ap — характер собравшихся (аудитории)r. atque inclinatio temporis C — настоящие обстоятельства и их направленность -
3 ratio
1) счет (1. 6 § 3 D. 2, 13);ratio accepti atque expensi (1. 47 § 1 D. 2, 14);
nuda ratio (занесение в приходно-расходную книгу) non facit aliquem debitorem (1. 26 D. 33, 5. cf. 1. 49 § 2 D. 15, 1);
rationem ponere, reddere, praestare, subducere, edere (см.), agere, gerere (1. 41 § 1. 10 D. 40, 5. 1. 40 § 3 D. 40, 7. 1. 34 D. 40, 12);
actus sui rationes conficere (1. 10 § 1 D. 2, 13. 1. 56 § 2 D. 17, 1. 1. 18 D. 27, 3);
actio de ration, distrahendis (см. s. 2);
rationes accipere (1. 7 pr. D. 18, 1);
intercidere, adulterare (см.);
falsas rat. deferre (1. 15 § 6 D. 49, 14. 1. 43 § 1 D. 44, 3. I. 31 pr. D. 34, 4. 1. 5 § 4. cf. 1. 4pr. D. 15, 1. 1. 31 D. 13, 5. 1. 102 pr. D. 32. 1. 34 D. 3, 5. 1. 10 pr. D. 18, 5. 1. 2 § 6 D. 50, 8. 1. 2 C. 10, 2);
vitidicari (1. 4 C. 10, 1);
obligari (1. 1 eod.); тк. = pecunia, patrimonium, напр. ex ratione fisci nomina facta (1. 3 § 6 D. 49, 14. 1. 6 § 1 eod.);
2) оправдание, оправдательная причина (1. 4 § 2 D. 1, 16. 1. 1 § 27 D. 48, 18. cf. 1. 15 D. 49, 16). 3) внимание, соображение, rationem habere alicuius (1. 5 pr. D. 13, 6);procurator privatae rat. (1. 7 C. 2, 1).
rat. hab. aetatis (1. 16 § 3 D. 48, 19);
remissions (1. 15 § 7 cf. § 5 D. 19, 2);
4) повод, причина, ratio, quare etc. (1. 1 § 4 D. 37, 9. 1. 15 D. 41, 2. 1. 54 pr. D. 17, 1. 1. 20, 21 D. 1, 3). 5) разум, разумное основание, напр. contra rat. iuris receptum (1. 14. 16 eod. 1. 25 eod. 1. 7 § 1 D. 4, 1. I. 32 § 4 D. 35, 2. I. 63 pr. D. 17, 2);damni (1. 12 eod. 1. 15 § 32 D. 39, 2. 1. 41 D. 19, 1. 1. 39 pr. D. 10, 1. 1. 7 pr. D. 24, 3. 1. 7 D. 36, 1 1. 173 pr. D. 50, 17).
habere mediam rat. (1. 6 pr. D. 48, 19);
naturalis ratio (см.);
cp. Gai. I. 1. 89 180. II. 65. 79. III. 154;
iuris civilis ratio (1. 33 pr. D. 35, 1. Gai. I. 128. 158. 11. 65. 110);
rationis esse (1. 34 pr. D. 23, 2. 1. 69 § 1 D. 23, 3);
rationi congruens (1. 87 § 7 D. 35. 2);
ratio suadet (1. 4 pr. D. 22, 1. 1. 38 pr. D. 26, 7. 1. 22 D. 28, 7. 1. 70 pr. D. 31. 1. 95 § 10 D. 46, 3);
admittit (1. 5 pr. D. 25, 1);
deposcit (1. 87 § 3 D. 31);
6) образ, способ, ratio, quemadmodum etc. (1. 1 § 5 D. 37, 10. 1. 24 § 2 D. 40, 12);facit, efficit (1. 3 § 10. 1. 17 § 1 D. 15, 3. 1. 32 pr. D. 21, 2. 1. 2 § 6 D. 37. 6. 1. 25 D. 40, 1. 1. 60 § 2 D. 23, 2. 1. 11 § 1 D. 35, 2).
qua ratione - ita (1. 15 § 1 D. 1, 7. 1. 6 D. 41, 2. 1. 23 D. 3, 2. 1. 14 C. 9, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > ratio
-
4 lateo
uī, —, ēre1) скрываться, укрываться, быть скрытым, прятаться (l. in occullo C; in lenebris C; navis latet portu H)bene l. O — вести совершенно замкнутую жизньsub aliquā re l. L, Just, QC — быть ограждённым чём-л. (жить под защитой чего-л.)latet anguis in herbā погов. V или latet herbā coluber O — (здесь) таится опасность2) быть неизвестным (l. aliquem Vr, V, O etc. или alicui Vr, C, Sen)nec latuēre doli fralrem Junonis et irae V — брату Юноны (Нептуну) не остались неизвестными (т. е. стало известно про) её хитрости и яростьimpers. id quā ratione consecutus sit, latet Nep — неизвестно, каким образом он достиг этого -
5 qualibet
quā-libet adv. (тж. раздельно)1) (sc. parte) где угодно, везде Pl, Vr, Q2) (sc. ratione) как угодно, каким угодно образом, всячески Ctl -
6 ex-
I и ē-приставка (в которой звук x обыкновенно сохраняется перед начальными гласными и c, p, q, s, t основного слова, а в остальных случаях выпадает: e-duco, или ассимилируется: ef-fero; реже заменяется c: ecfero); обозначает преим.2) движение вверх ( e-rigo)3) лишение, освобождение ( ef-freno)4) изменение качества ( ef-femino)5) завершение ( e-vasto)6) усиление ( e-gelidus)II ex иē (оба — перед согласными; перед гласными тк. ex) praep. cum abl.1) из (exire ex urbe C; pocula ex auro C; unus ex iis C)2) сex vinclis causam dicere Cs — произнести защитительную речь, находясь в оковах3) от (oriri, nasci или gigni ex aliquo Ter etc.)requiescere ex aliquā re Sl — отдохнуть (оправиться) от чего-л.ex personā alicujus VP, Just — в чьей-л. роли (в качестве кого-л.)agri ex hostibus capti Cs — земли, захваченные у противника4) по причине, вследствие, из-за (ex eā causā C; quā ex re C etc.)5)а) на основании, в силу, сообразно, по (ex senatūs consulto Sl; ex jure, ex lege C; ex foedere Lcn)ex hoc C — в силу этогоpactum, ex quo... Ap — договор, на условиях которого..б) по соображениям, в соответствии, дляe re meā Ter, C etc. (ex usu meo Cs) — в моих интересахex nullīus injuriā L — без чьего-л. ущербаex animo C — от всей души (искренно) или глубоко, действительно ( miser ex animo Pl)ex senatūs sententiā Sl, C — согласно с мнением сената, ноex animi sententiā или ex sententiā C — по желанию (т. е. наилучшим образом)ex vero Sl — действительно6) для определения времени: с, со времени, непосредственно после, вслед заex quo QC, Pt — с тех пор какCotta ex consulatu profectus est in Galliam C — тотчас же по окончании (своего) консульства Котта отправился в Галлиюex itinere C — с дорогиex consule Eutr, CJ — экс-консул (бывший консул); ноe vestigio Cs — тотчас жеaliud ex alio C — одно за другим; иногда для обозначения будущего -
7 movere
1) двигать: a) приводить в движение: moveri, se movere, двигаться (1. 2 § 5D. 3, 2. l. 8 § 11 D. 48, 19);res se moventes, тк. moventia = quae se ipsa movent, sc. animalia (1. 1 pr. D. 21, 1. 1. 15 § 2 D. 42, 1. 1. 93 D. 50, 16. 1. 13 C. 3, 34. 1. 4 C. 3, 36. 1. 30 C. 5, 12. 1. un. § 7C. 5, 13. 1. 7 C. 6, 61. 1. 2. 3 C. 7, 37); тк. moventia s. res moventes = res mobiles (1. 93 D. cit. cf. 1. 32 § 9 D. 33, 2. 1. 2 D. 33, 10. 1. 35 pr. D. 39, 5. 1. 19 D. 43, 16. 1. 5 § 2 D. 48, 17);
b) трогать с места, переносить, перемещать (1. 9 § 9 D. 12, 1. 1. 3 § 3 D. 41, 2. 1. 3 pr. D. 47, 21);
c) побуждать, si qua iusta causa Praetorem moverit (1. 3 § 12 D. 26, 10. 1. 21 D. 11, 1);
motus aequitate, aequitatis ratione (1. 54. 74 § 1 D. 36, 1. 1. 2 D. 38, 8); особ. поколебать, склонять, сбивать. nec quem s. quempiam moveat s. moverit, quod etc. (1. 5 § 8 D. 24, 1. 1. 5 pr. D. 35, 1. 1. 3 pr. D. 43, 24. 1. 17 § 1 D. 15, 3. 1. 3 § 12 D, 41, 2. 1. 76 D. 47, 2. 1. 53 D. 17, 1. 1. 3 § 4 D. 4, 4. 1. 22 pr. D. 25, 2. 1. 24 § 19 D. 40, 5. 1. 2 D. 27, 9, 1. 1 § 9 D. 43, 3. 1. 1 § 10 D. 48, 16);
2) возбуждать, quoties contra naturam fera mota pauperiem dedit (1. 1 § 7 D. 9, 1). 3) порождать, mov. dubitationem (1. 3 § 4 D. 4, 4);ego moveor (1. 7 § 8 D. 4, 3).
4) начинать, предъявлять, вчинять, mov. controverrsiam (1. 10 D. 5, 4. 1. 9 § 2. 1. 17 D. 34, 9. 1. 4 D. 37, 10. 1. 24. § 2 D. 40, 12);quaestionem (1. 41 § 3 D. 30. 1. 1 § 11 D. 36, 3. 1. 29 § 1 D. 45, 1. 1. 11 § 12 D. 48, 5); затевать, seditio mota (1. 3 § 20 D. 49, 16).
litem (1. 55 D. 3, 3. 1. 33 D. 4, 3);
negotium (1. 16 § 1 D. 50, 7);
coiusam (1. 1 § 4 D. 49, 14. 1. 13 C. 7, 62);
actionem (1. 20 D. 5, 2. 1. 10 D. 19, 1. 1. 36 D. 42, 5. 1. 37 § 1 D. 47, 10. 1. 3 C. 7, 3. 9. 1. 6 § 2. 1. 8 § 10. 12 D. 5, 2. 1. 7 § 2 D. 5, 3);
interdictum (1. 1 § 2 D. 43, 9. 1. 3 § 13 D. 43, 29. 1. 3 § 4 D. 43, 30, 1. 27 § 2 D. 32. 1. 2 C. 8, 35. 1. 28 C. 8, 45);
servitutis (1. 7. 9 C. 7, 14);
status (1. 11. 13 C. 7, 16. 1. 6 C. 7, 21. 1. 18 C. 8, 45);
criminis (1. 2 C. 7, 4);
5) удалять, исключать, moveri (de) Senatu (1. 2. 7 § 1 D. 1, 9. 1. 12 § 2 D. 5, 1);accusationem (1. 20 D. 48, 2).
ordine (1. 22 § 4 D. 50, 1. 1. 3 § 1. 1. 5 D. 50, 2. 1. 1 pr. D. 50, 10).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > movere
См. также в других словарях:
equitas est perfecta quaedam ratio qua; jus scriptum interpretatur et emendat; nulla scriptura comprehensa, sed solum in vera ratione consistens — /iykwataes est parfekta kwiydam reyshiyow kwiy jas skriptam intarprateytar et amendat; nala skriptyura komprahensa, sed sowlam in vira reyshiyowniy kansistenz/ Equity is a certain perfect reason, which interprets and amends the written law,… … Black's law dictionary
equitas est perfecta quaedam ratio qua; jus scriptum interpretatur et emendat; nulla scriptura comprehensa, sed solum in vera ratione consistens — /iykwataes est parfekta kwiydam reyshiyow kwiy jas skriptam intarprateytar et amendat; nala skriptyura komprahensa, sed sowlam in vira reyshiyowniy kansistenz/ Equity is a certain perfect reason, which interprets and amends the written law,… … Black's law dictionary
Gaudet Mater Ecclesia — Nach den Anfangsworten Gaudet mater ecclesia wird die historische Eröffnungsansprache des Zweiten Vatikanischen Konzils zitiert, die Papst Johannes XXIII. am 11. Oktober 1962 gehalten hat. (Heute ist der 11. Oktober der liturgische Gedenktag des… … Deutsch Wikipedia
HORA — I. HORA Dea quaedam apud Rom. ita dicta ἀπὸ τῆς ὥρας, i. e. a venustate, et pulchritudine, cui praeesse putabatur. Hanc Romani putarunt esse Hersiliam, Romuli uxorem, quae, post mariti apotheosin, in caelum transsata, Hora vocata est Qu. Ennius,… … Hofmann J. Lexicon universale
PROVINCIA Romana — et Provincia simpliciter, Caesari la Provenza, regio Galliae Narbonensis, inter Rhodanum et Alpes maritimas, in qua Galloligures Straboni. Ubi Aquae, Arelatum, et Avenio, metropoles. Ausonius: Fusa per immensum quondam Provincia regnum. Baudrando … Hofmann J. Lexicon universale
Рихман, Георг Вильгельм — академик, физик; родился 11 июля 1711 года в Лифляндском городе Пернове. Отец его, шведский рентмейстер в Дерпте, умер от чумы еще до рождения сына. Первоначальное образование Рихман получил в Ревеле, среднее и высшее в Галле и Йене. Заняв… … Большая биографическая энциклопедия
DELPHI — I. DELPHI urbs Hollandiae nitida, tertium tenens locum, a rivo Delf., quo interluitur, dicta, cerevisiâ et aedificiis inclita, in qua Guilielmi Araus. Principis, ibi A. C. 1583. interfecti, ut et Architalassis Trompii, celeberrimum monumentum.… … Hofmann J. Lexicon universale
HOSTIS — vett. Latinis peregrinus et hospes est. D. Ambros. Offic. l. 1. c. 29. Denique etiam adversarios molli Veteres appellatione nominabant, ut peregrinos vocarent Hostes enim antiquo ritu peregrint dicebantur. Quemadmodum βάρβαρος Spartianis ξένος… … Hofmann J. Lexicon universale
AETHIOPIA — I. AETHIOPIA Diana cognominata est, teste Steph. II. AETHIOPIA incolis Abexin, et Abissia nostirs, regio Africae amplissima, cis et ultra Aequatorem extensa, gemina. Una sub Aegypto inter Nilum et sinum Arabicum late patens, in qua Meroe insula;… … Hofmann J. Lexicon universale
BALNEUM — I. BALNEUM Ordo militaris in Anglia a Richardo II institutus, qui illorum 4. esse voluit. Henricus IV. autem ad 46. numerum extendit. Illorum insigne tres coronae auteae, in campo caeruleo, cum lemmate, Tres in uno. Quôtres virtutes Theolog.… … Hofmann J. Lexicon universale
FRICANDI mos — ante cenam, romanis usitatus, indigitatur Plaut. Pseud. Act. 4. Sc. 7. v. 93. Uncti hi sunt senes, fricari sese ex antiquo volunt. Veteres nempe ante cenam plerunqueve balneas adibant, din ungebantur, tum fricabantur, inde ad tonsorem ibant,… … Hofmann J. Lexicon universale